خون‌هايي كه پس از انتخابات ۸۸ به زمين ريخته شد

^{شنبه ۲۳ خرداد ۱۳۸۸ و بلافاصله بعد از اعلام نتايج انتخابات رياست جمهوري ايران، معترضان به اين نتايج به خيابان هاي تهران و بعضي شهرهاي ديگر ايران آمدند.}

^{كار از همان ساعات اول به درگيري شديد بين معترضان و نيروهاي انتظامي و امنيتي كشيد، اما تا روز دوشنبه ۲۵ خرداد خبري از كشته شدن كسي مخابره نشد.}

^{با اين كه راهپيمايي بزرگ معترضان در روز دوشنبه در سكوت و با آرامش نسبي برگزار شد، در پايان آن، درگيري هايي در نزديكي يك پايگاه بسيج در شمال ميدان آزادي منجر به تيراندازي و كشته شدن چند نفر شد.}

^{همان شب تلويزيون ايران رسما كشته شدن هفت نفر در اين درگيري ها را تاييد كرد اين براي نخستين بار بعد از سال ها بود كه درگيري نيروهاي انتظامي و نظامي با مخالفان سياسي در خيابان هاي تهران منجر به كشته شدن كسي مي شد.}

^{روز چهارشنبه ۲۷ خرداد ميرحسين موسوي، يكي از دو نامزد معترض به نتايج انتخابات، در بيانيه اي از طرفدارانش خواست فرداي آن روز با نمادهاي سوگواري در مساجد و تكايا حاضر شوند و براي كشته شدگان درگيري هاي بعد از انتخابات عزاداري كنند.}

^{پنجشنبه ۲۸ خرداد جمعيت بزرگي از معترضان با نمادهاي سياه و سبز و با حضور ميرحسين موسوي در خيابان هاي منتهي به ميدان امام خميني (توپخانه) تهران سوگواري كردند.}

^{فرداي آن روز، آيت الله علي خامنه اي، رهبر ايران، در خطبه هاي نماز جمعه مسئوليت مرگ كشته شدگان را تلويحا با نامزدهاي معترض دانست.}

^{آيت الله خامنه اي در اين خطبه ها گفت: "اگر نخبگان سياسى بخواهند قانون را زير پا بگذارند، يا براى اصلاح ابرو، چشم را كور كنند، چه بخواهند، چه نخواهند، مسئول خونها و خشونتها و هرج و مرج‌ها، آنهايند."}

^{او همچنين نسبت به واكنش هاي خشونت آميز نسبت به تجمع ها هشدار داد: "الان همين چند نفرى كه در اين قضايا كشته شدند؛ از مردم عادى، از بسيج، جواب اينها را كى‌ بناست بدهد؟ واكنشهائى كه به اينها نشان داده خواهد شد - تو خيابان از شلوغى استفاده كنند، بسيج را ترور كنند، عضو نيروى انتظامى را ترور كنند - كه بالاخره واكنشى به وجود خواهد آورد، واكنش احساسى خواهد بود. محاسبه اين واكنشها با كيست؟"}

پخش تصاوير ويديويي صحنه كشته شدن ندا آقاسلطان از شبكه هاي تلويزيوني بين المللي، توجه افكار عمومي جهان را به حوادث ايران جلب كرد

^{شنبه ۳۰ خرداد يكي از خونين ترين روزهاي درگيري در يك سال گذشته در تهران بود. معترضان به دعوت مجمع روحانيون مبارز و ميرحسين موسوي براي تجمع به خيابان آزادي تهران آمدند و نيروهاي نظامي و انتظامي هم برخورد شديدي با آنها كرده و در موارد متعددي به آنها تيراندازي كردند.}

^{ويدئويي كه از صحنه تير خوردن ندا آقا سلطان در اين روز و جان سپردن او در مقابل دوربين منتشر شد، هنوز هم در بسياري از گزارش هاي مربوط به انتخابات ايران پخش مي شود.}

^{بعد از ۳۰ خرداد تا روز ۱۸ تير، دهمين سالگرد حمله به كوي دانشگاه تهران، علي رغم وجود تجمع ها و درگيري هاي متعدد، گزارشي از كشته شدن معترضان منتشر نشد.}

^{حسين طائب، فرمانده وقت بسيج سپاه پاسداران، مدتي بعد در يك سخنراني گفت: "معترضان قصد داشتند در تجمع هايشان كشته بگيرند و به خونخواهي از كشته شده هايشان تظاهرات كنند، اما در تجمع ۱۸ تير موفق به اين كار نشدند".}

^{اما با اين كه در روز ۱۸ تير خبري از كشته شدن كسي مخابره نشد، در روزهاي بعد از آن خبري در رسانه هاي ايراني منتشر شد كه تا مدتي خبرهاي ديگر را تحت الشعاع خود قرار داد: خبر كشته شدن چند نفر از بازداشت شدگان روز ۱۸ تير در بازداشتگاه كهريزك در اثر بدرفتاري ماموران.}

^{انتشار اين خبر با واكنش زيادي همراه بود و حتي آيت الله علي خامنه اي دستور داد اين بازداشتگاه "به دليل غير استاندارد بودن" بسته شود و پرونده خاطيان اين بازداشتگاه رسيدگي شود.}

^{به نظر مي رسد يكي از دلايلي كه باعث شد مسئله كهريزك تا اين حد مورد توجه قرار بگيرد، حضور فرزند يكي از مقام هاي حكومت ايران در ميان كشته شدگان بازداشتگاه كهريزك بود.}

^{محسن روح الاميني، دانشجوي دانشگاه تهران، يكي از كساني بود كه رسما اعلام شد در اثر ضرب و جرح در اين بازداشتگاه جان خود را از دست داده است.}

^{عبدالحسين روح الاميني، پدر محسن روح الاميني، از فرماندهان سابق سپاه پاسداران و عضو شوراي مركزي جمعيت ايثارگران انقلاب اسلامي و از اعضاي اصلي ستاد انتخاباتي محسن رضايي در انتخابات رياست جمهوري دهم بود.}

^{قوه قضائيه بعدا اعلام كرد سه نفر (محسن روح الاميني، امير جوادي فر و محمد كامراني) در اثر ضرب و شتم در بازداشتگاه كهريزك جان خود را از دست داده اند.}

مادر سهراب اعرابي به اتفاق مادران چند تن ديگر از كشته شدگان حوادث پس از انتخابات گروه "مادران عزادار" را تشكيل دادند و بارها در اعتراض به خشونت مأموران حكومتي، تجمع كردند

^{بعدها اعلام شد رامين قهرماني نيز مدت كوتاهي بعد از آزادي از اين بازداشتگاه و در اثر ضرب و جرح دوران بازداشت كشته شده است.}

^{تا حدود شش ماه بعد از تيرماه، با وجود برگزاري چندين تجمع از جمله در روزهاي قدس، ۱۳ آبان، ۱۶ آذر و تشييع جنازه آيت الله منتظري، و وقوع درگيري هاي گسترده و خشن در بعضي از آنها، گزارشي از كشته شدن معترضان منتشر نشد.}

^{اما روز عاشورا (۶ دي) از بسياري جهات نقطه عطفي بود در حوادث بعد از انتخابات در ايران. در درگيري هاي اين روز بعد از ماه ها چند نفر از معترضان، كه به روايت نيروي انتظامي تعداد آنها ۸ نفر بود، كشته شدند.}

^{علي موسوي، خواهرزاده ميرحسين موسوي هم يكي از آنها بود كه با شليك گلوله كشته شد و به اين ترتيب ميرحسين موسوي هم به گروه كساني پيوست كه معترضان آنها را «خانواده شهدا» مي خوانند.}

^{ويدئوي رد شدن ماشين نيروي انتظامي از روي يكي از معترضان در اين روز و كشته شدن او از جمله تصاويري بود كه بارها و بارها از تلويزيون هاي مختلف خارج از ايران پخش شد.}

^{بعد از روز عاشورا عملا تجمع خياباني گسترده اي برگزار نشد و كسي هم از معترضان كشته نشد.}

^{در اين مدت با اين كه چند زنداني سياسي در زندان هاي ايران اعدام شدند و اين اعدام ها اعتراض گسترده معترضان و رهبران آنها را در پي داشت، اما هيچ كدام از كساني كه اعدام شدند در ارتباط با اعتراضات بعد از انتخابات در ايران بازداشت و به اعدام محكوم نشده بودند.}

^{ابهام در تعداد}

^{با وجود گذشت يك سال از انتخابات هنوز فهرستي قطعي و رسمي از كشته شدگان حوادث يك سال اخير وجود ندارد.}

^{تنها فهرست نيمه رسمي منتشر شده، فهرستي است كه كميته رسيدگي به وضعيت كشته شدگان و آسيب ديدگان حوادث بعد از انتخابات منتشر كرده است.}

^{كميته اي كه ميرحسين موسوي و مهدي كروبي چند هفته بعد از انتخابات آن را تشكيل دادند.}

آنچه پس از روز ۱۸ تير در بازداشتگاه كهريزك اتفاق افتاد، حتي انتقاد رهبر ايران را هم برانگيخت

^{اين كميته در شهريور ماه فهرستي ۷۲ نفره از كشته شدگان را منتشر كرد و تاكيد كرد كه به دليل تهديد نهادهاي امنيتي، بسياري از خانواده ها كشته شدن عزيزانشان را به اين كميته (و يا مرجع ديگري) اطلاع نداده اند و به همين دليل اين فهرست كامل نيست.}

^{البته مدتي بعد از آن وب سايت نوروز، وابسته به جبهه مشاركت، اين فهرست را به ۱۰۰ نفر افزايش داد، اما باز هم اعلام كرد اين فهرست را كامل نمي داند.}

^{در مقابل، مقام هاي حكومتي و به ويژه نظامي و انتظامي ايران هر از چندي آماري از تعداد كشته شدگان اعلام مي كردند.}

^{آنها اين تعداد را عموما حدود ۴۰ نفر برآورد كرده و تعداد زيادي از آنها را نيروهاي بسيجي و مردم عادي معرفي مي كردند كه به دست معترضان كشته شده بودند.}

^{سرنوشت پرونده ها}

^{حالا به تدريج اولين سالمرگ تعدادي از كشته شدگان حوادث بعد از انتخابات فرا مي رسد. اما جز در مورد كشته شدگان كهريزك در موارد ديگر خبري از متهمان به قتل نيست.}

^{نيما نامداري كه دايي اش بهزاد مهاجر از كشته شدگان تيراندازي هاي ۳۰ خرداد تهران است، به بي بي سي فارسي گفت كه دادگاه بعد از چندين ماه تاخير سرانجام پرونده را به دليل «عدم شناسايي قاتل» مختومه كرد و راي به پرداخت ديه به اولياي دم از محل بيت المال داد.}

^{به گفته آقاي نامداري خانواده آقاي مهاجر و تعداد ديگري از كشته شدگان هم پرونده او، به دليل اين كه نسبت به تكميل تحقيقات قانع نشده و عقيده داشتند دادستاني به اندازه كافي در اين مورد تحقيق نكرده است، از حضور در جلسه دادگاه خودداري كردند.}

^{اين خانواده ها كه عموما از برگزاري مراسم عزاداري براي عزيزان خود محروم بوده اند، اميدوارند در سالگرد درگذشت آنها با محدوديت هاي كمتري مواجه باشند.}