حكومت محمود احمدي نژاد همچنان مخالفان خود را، كه در سال ۲۰۰۹ به اعتراض پرداختند و با "جنبش سبز"شان الهام بخش اولين اعتراضات در كشورهاي عربي شدند، در حاشيه نگاه داشته و آنها را سركوب مي كند. در ايران راه حل براي مقابله با سركوب هاي حكومتي ازطريق فعاليت هاي اينترنتي انجام نمي شود، بلكه هنر به ابزار مقاومت تبديل شده.
زماني كه جنبش هاي اعتراض آميز به تدريج در خاورميانه و شمال آفريقا شكل گرفتند، بسياري از ناظران سياسي بلافاصله اظهار داشتند كه مسبب اين اعتراضات همان اعتراضات مردمي سال ۲۰۰۹ در ايران بود كه عليه تقلب گسترده انتخاباتي انجام شد.
ولي حتي اگر جنبش سبز ايران الهام بخش "بهار عرب" [كه در تونس آغاز و به مصر، ليبي، سوريه، يمن، بحرين و ديگر نقاط رسيد] بوده باشد، كساني كه طرفدار اصلاحات بودند، چندان در اين راه موفق نبوده اند.
تلاش هاي اخير براي احياي جنبش اعتراضي در خيابان هاي تهران هنوز موفقيت ملموسي به دست نياورده. ناظران منطقه مي گويند كه يكي از دلايل مهم اين مسأله تضعيف جامعه مدني ايران ازسوي حاكميت است كه به شكلي خشونت بار مخالفان خود را سركوب كرده.
پس از ماه ها كه دولت نهايت تلاش خود را براي خاموش كردن مخالفان از هر قشري به كار بست، هزاران ايراني به دليل شرايط سخت محيط در ابراز نظر و تبادل عقيده از كشور خود گريختند. اين جلاي وطن بسياري از هنرمندان برجسته ايراني را شامل مي شود و اكثر آنان درحال حاضر از آزادي بيان در خارج از كشور استفاده مي كنند تا عليه حكومت جمهوري اسلامي به انتقاد بپردازند.
در ميان اين افراد مي توان فيلمسازان، نويسندگان، موسيقيدانان و هنرمندان بصري بسياري را مشاهده كرد كه مخالفت خود را به صورت آشكار با جمهوري اسلامي ابراز مي كنند. ولي شرايط براي هنرمنداني كه در داخل ايران بسر مي برند چگونه است؟
سيمين دهقاني، مسؤول يكي از گالري هاي تهران، در اين رابطه مي گويد: "من فكر مي كنم هنرمنداني كه كشور را ترك كرده اند [پس از اتفاقات سال ۲۰۰۹] معتقدند كه زندگي شان در خطر بوده و فعاليت شان به شدت تحت تأثير رويدادهاي اجتماعي و سياسي اخير قرار گرفته. آنها دانسته دولتمردان را نسبت به خود حساس و خشمگين كردند و از آن به عنوان بهانه اي براي خارج شدن از كشور و مهاجرت استفاده نمودند."
دهقاني در ادامه مي گويد: "من اكنون پس از تمامي اتفاقاتي كه روي داده، بايد نمايشگاه هايي را برگزار كنم و تلاش كنم تا آنجا كه مي توانم موجب پيشرفت هنرمندان جوان شوم، به ويژه در زمينه هنرهاي تجسمي."
تقريباً طي دو سالي كه از انتخابات رياست جمهوري ۲۰۰۹ گذشته، خلق كنندگان آثار هنري مي گويند كه صدور مجوزها براي توليد اين آثار، به ويژه در زمينه موسيقي، عكاسي يا نقاشي، محدودتر شده است. هنرمندان در ايران براي فعاليت حرفه اي بايد به صورت رسمي از وزارت ارشاد اسلامي مجوز دريافت كنند.
بسياري از آنان تصميم گرفته اند كه به اين محدوديت ها توجهي نكنند و آثار خود را توليد و به صورت مخفي به نمايش بگذارند. علي رغم تلاش هاي رسمي حاكمان براي كنترل آزادي بيان، فعاليت هاي هنري در ايران بسيار ديده مي شود و در بخشي از همين آثار، دولتمردان و رهبران مذهبي مورد انتقاد قرار مي گيرند. اين نوع مخالفت با حكومت نيز اغلب به صورت طنز و كنايه انجام مي شود.
هنرمندان اغلب مجبورند پا را از محدوديت هاي دولتي فراتر نگذارند و آثاري توليد كنند كه دقيقاً در چارچوب همين محدوديت ها تعريف مي شود.
آثار هنري برخي ديگر به شيوه اي است كه گويي اين محدوديت ها اصلاً وجود خارجي ندارند و به همين دليل متحمل شديدترين مجازات هاي درنظر گرفته براي هنرمندان مي شوند و امكان نمايش آثار خود را پيدا نمي كنند.
نيوشا توكليان نمي توانست آواز بخواند، زيرا اين حرفه در جمهوري اسلامي براي زنان تعريف نشده. او مي گويد: "چگونه كسي مي تواند تعيين كند كه زنان آواز نخوانند؟ مثل اين است كه به يك پزشك بگويند نمي تواني بيماران را عمل كني. اين مسأله در جامعه لازم است. ما يك چيزي كم داريم و همه اين را فراموش كرده اند. اين محدوديت ها براي مردم عادي شده."
توكليان به اين دليل كه نمي توانست خواننده شود، ۲۰ سال پيش تصميم گرفت به حرفه عكاسي روي آورد و اكنون به يكي از عكاسان مشهور كشور تبديل شده و به موضوعات جنگي و اكنون به زندگي ايرانيان مي پردازد.
براي راه رفتن بايد مثل دلقك لباس بپوشم
در اين شهر لعنتي اتاقي دارم كه در آن احساس امنيت مي كنم
نمي توانم بدوم، نمي توانم مخفي شوم، نمي توانم دردم را درمان كنم
بايد ساكت شوم و از احساسم چيزي نگويم
اينها بخشي از تصنيف هاي مارال افشاريان است كه به زبان انگلسي مي خواند و يك نمونه بارز از خوانندگان زيرزميني در تهران است. او به سختي محلي را براي رساندن صداي خود پيدا كرده.
به هرحال شيوه هنرمندان ايراني در خلق آثار هنري به هر صورت كه باشد، شكي نيست كه آثاري خلق مي كنند كه تا همين چند سال قبل غيرقابل پيش بيني بود. و درهمين راستا، درحال عبور از محدوديت ها و مرزهاي تعريف شده توسط سيستم سرسخت جمهوري اسلامي اند. هنرمندان ايراني درحال تعريف مجدد مرزها براي نسل هاي آينده هستند.
اين موج جديد از هنرمندان ايراني كمك مي كنند تا دوره مهم تحول براي نسل فعلي و نسل آتي نهادينه شود. و اين يعني "هنر مقاومت".
زماني كه جنبش هاي اعتراض آميز به تدريج در خاورميانه و شمال آفريقا شكل گرفتند، بسياري از ناظران سياسي بلافاصله اظهار داشتند كه مسبب اين اعتراضات همان اعتراضات مردمي سال ۲۰۰۹ در ايران بود كه عليه تقلب گسترده انتخاباتي انجام شد.
ولي حتي اگر جنبش سبز ايران الهام بخش "بهار عرب" [كه در تونس آغاز و به مصر، ليبي، سوريه، يمن، بحرين و ديگر نقاط رسيد] بوده باشد، كساني كه طرفدار اصلاحات بودند، چندان در اين راه موفق نبوده اند.
تلاش هاي اخير براي احياي جنبش اعتراضي در خيابان هاي تهران هنوز موفقيت ملموسي به دست نياورده. ناظران منطقه مي گويند كه يكي از دلايل مهم اين مسأله تضعيف جامعه مدني ايران ازسوي حاكميت است كه به شكلي خشونت بار مخالفان خود را سركوب كرده.
پس از ماه ها كه دولت نهايت تلاش خود را براي خاموش كردن مخالفان از هر قشري به كار بست، هزاران ايراني به دليل شرايط سخت محيط در ابراز نظر و تبادل عقيده از كشور خود گريختند. اين جلاي وطن بسياري از هنرمندان برجسته ايراني را شامل مي شود و اكثر آنان درحال حاضر از آزادي بيان در خارج از كشور استفاده مي كنند تا عليه حكومت جمهوري اسلامي به انتقاد بپردازند.
در ميان اين افراد مي توان فيلمسازان، نويسندگان، موسيقيدانان و هنرمندان بصري بسياري را مشاهده كرد كه مخالفت خود را به صورت آشكار با جمهوري اسلامي ابراز مي كنند. ولي شرايط براي هنرمنداني كه در داخل ايران بسر مي برند چگونه است؟
سيمين دهقاني، مسؤول يكي از گالري هاي تهران، در اين رابطه مي گويد: "من فكر مي كنم هنرمنداني كه كشور را ترك كرده اند [پس از اتفاقات سال ۲۰۰۹] معتقدند كه زندگي شان در خطر بوده و فعاليت شان به شدت تحت تأثير رويدادهاي اجتماعي و سياسي اخير قرار گرفته. آنها دانسته دولتمردان را نسبت به خود حساس و خشمگين كردند و از آن به عنوان بهانه اي براي خارج شدن از كشور و مهاجرت استفاده نمودند."
دهقاني در ادامه مي گويد: "من اكنون پس از تمامي اتفاقاتي كه روي داده، بايد نمايشگاه هايي را برگزار كنم و تلاش كنم تا آنجا كه مي توانم موجب پيشرفت هنرمندان جوان شوم، به ويژه در زمينه هنرهاي تجسمي."
تقريباً طي دو سالي كه از انتخابات رياست جمهوري ۲۰۰۹ گذشته، خلق كنندگان آثار هنري مي گويند كه صدور مجوزها براي توليد اين آثار، به ويژه در زمينه موسيقي، عكاسي يا نقاشي، محدودتر شده است. هنرمندان در ايران براي فعاليت حرفه اي بايد به صورت رسمي از وزارت ارشاد اسلامي مجوز دريافت كنند.
بسياري از آنان تصميم گرفته اند كه به اين محدوديت ها توجهي نكنند و آثار خود را توليد و به صورت مخفي به نمايش بگذارند. علي رغم تلاش هاي رسمي حاكمان براي كنترل آزادي بيان، فعاليت هاي هنري در ايران بسيار ديده مي شود و در بخشي از همين آثار، دولتمردان و رهبران مذهبي مورد انتقاد قرار مي گيرند. اين نوع مخالفت با حكومت نيز اغلب به صورت طنز و كنايه انجام مي شود.
هنرمندان اغلب مجبورند پا را از محدوديت هاي دولتي فراتر نگذارند و آثاري توليد كنند كه دقيقاً در چارچوب همين محدوديت ها تعريف مي شود.
آثار هنري برخي ديگر به شيوه اي است كه گويي اين محدوديت ها اصلاً وجود خارجي ندارند و به همين دليل متحمل شديدترين مجازات هاي درنظر گرفته براي هنرمندان مي شوند و امكان نمايش آثار خود را پيدا نمي كنند.
نيوشا توكليان نمي توانست آواز بخواند، زيرا اين حرفه در جمهوري اسلامي براي زنان تعريف نشده. او مي گويد: "چگونه كسي مي تواند تعيين كند كه زنان آواز نخوانند؟ مثل اين است كه به يك پزشك بگويند نمي تواني بيماران را عمل كني. اين مسأله در جامعه لازم است. ما يك چيزي كم داريم و همه اين را فراموش كرده اند. اين محدوديت ها براي مردم عادي شده."
توكليان به اين دليل كه نمي توانست خواننده شود، ۲۰ سال پيش تصميم گرفت به حرفه عكاسي روي آورد و اكنون به يكي از عكاسان مشهور كشور تبديل شده و به موضوعات جنگي و اكنون به زندگي ايرانيان مي پردازد.
براي راه رفتن بايد مثل دلقك لباس بپوشم
در اين شهر لعنتي اتاقي دارم كه در آن احساس امنيت مي كنم
نمي توانم بدوم، نمي توانم مخفي شوم، نمي توانم دردم را درمان كنم
بايد ساكت شوم و از احساسم چيزي نگويم
اينها بخشي از تصنيف هاي مارال افشاريان است كه به زبان انگلسي مي خواند و يك نمونه بارز از خوانندگان زيرزميني در تهران است. او به سختي محلي را براي رساندن صداي خود پيدا كرده.
به هرحال شيوه هنرمندان ايراني در خلق آثار هنري به هر صورت كه باشد، شكي نيست كه آثاري خلق مي كنند كه تا همين چند سال قبل غيرقابل پيش بيني بود. و درهمين راستا، درحال عبور از محدوديت ها و مرزهاي تعريف شده توسط سيستم سرسخت جمهوري اسلامي اند. هنرمندان ايراني درحال تعريف مجدد مرزها براي نسل هاي آينده هستند.
اين موج جديد از هنرمندان ايراني كمك مي كنند تا دوره مهم تحول براي نسل فعلي و نسل آتي نهادينه شود. و اين يعني "هنر مقاومت".
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر